zondag 14 februari 2010

197. Een slecht mens

Je bent een slecht mens als je liegt of bedriegt, of als je steelt, verkracht, martelt of moordt. Dit is geen verhaal over de christelijke moraal, want die heeft er niets mee van doen. Het is een algemeen menselijke moraal. Want u dacht toch niet dat kinderen van atheïstische ouders anders zijn dan die van katholieke of doopsgezinde ouders? Q.E.D.
We hebben liever niet in onze kennissenkring iemand die je een slecht mens zou willen noemen. We gaan liever met een beetje goede mensen om. Een beetje goede mensen, ja, want die helemaal zuiver goede mensen, die zijn ook niet uit te staan. Een beetje goede mensen, zoals wijzelf ook zijn.
Daarom is het gek dat de literatuur vergeven is van de slechte karakters. Een boek over een beetje goed mens is eigenlijk niet leesbaar. Of nou ja, Pnin van Vladimir Nabokov is wel heel leesbaar, maar dat komt omdat dat boek zo enorm goed geschreven is.
We houden er van dat er in boeken of films moordenaars, leugenaars, bedriegers voorkomen: slechte mensen. Als die slechte mens het maar verliest van een beetje goed mens. Een happy end moet er wel zijn. De moordenaar in het verhaal moet natuurlijk wel gepakt worden door de te dikke, whisky drinkende en slecht in het pak zittende rechercheur. Hij moet zijn straf krijgen, net als in het echte leven.
Er moeten in boeken en films dus ook tamelijk goede mensen zitten. Een rechercheur of detective is een tamelijk goed mens.
Als ik nog eens een toneelstuk zou gaan schrijven, zou het Het verhoor gaan heten. Twee spelers slechts: 1. de verhoorder, en 2. de moordenaar. De verhoorder hoopt natuurlijk een bekentenis los te wurmen, maar dat lukt niet in de anderhalf uur dat het stuk zou gaan duren. Dus een open einde. Dat maakt de kans op een groot theatersucces natuurlijk niet beter.

7 opmerkingen:

  1. Beetje mosterd na de maaltijd, maar toch....
    http://weblogs.nrc.nl/vertalie/2007/01/12/tolstojs-gelukkige-gezinnen/

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Die film heb ik niet gezien, want ik heb geen enkele film ooit gezien, op de film ‘Carrie’(1976) van Brian de Palma na. Ik begrijp uit Wikipedia dat deze film is opgebouwd als een verhoor, met ertussen in flashbacks. Maar dat is mij te ouderwets, het kan ook niet op toneel.
    Van mijn Verhoor zal de toeschouwer alleen moeten kunnen genieten van het soort taal dat die twee mannen tegenover elkaar gebruiken. Ik moet het verdomme toch een keer gaan schrijven!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @ Rigo Reus. Dit interesseert me, die vertalingen van Tolstoj. De beste vertaling is, naar mijn smaak, van Wils Huisman, die Anna Karenina in het midden van de zestiger jaren vertaalde. De eerste zin luidde: ‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze.’
    Dat is nog steeds de meest normale en natuurlijke vertaling.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Anna Karenina heb ik twee keer gelezen. De eerste keer zo'n Amstel/Veenpaperback, waarin de openingszin zo'n beetje was: Het geluk van de een, lijkt op het geluk van de ander, maar ieders ongeluk etc. De tweede keer las ik de Van Oorschot versie, waarin sprake is in de openingzin van een 'gezin' dus iets specifieker. Maar het punt is dus, een boek of een film waarin het enkel om geluk draait, dat is saai. Er moet de hoofdpersoon iets overkomen, onheil, rampsoed, tegenslag op z'n pad. Dus wat je zegt over dat een boek over een goed mens niet leesbaar zou zijn, dat klopt wel.
    Leuk is dat trouwens, dat een boek steeds nieuwe vertalingen krijgt, terwijl in het origineel meestal geen komma veranderd wordt. Dit klopt trouwens niet, ik las net in de NRC meen ik, een bespreking van een nieuwe hertaling van de Max Hvelaar. Voor een deel bewerkt, zinnen/alinea's weggelaten. Dat gaat wel erg ver.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Litratuurblogger Coen Peppelenbos omschreef in zijn kritiek op de nieuwe hertaling van de Max Havelaar het niet ongrappig als 'Bij klassieke muziek zie je dat toch veel minder gebeuren; dat ze er een hoop noten uitgooien omdat het dan makkelijker in het gehoor ligt.'

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik ken Anna Karenina alleen in de Van Oorschot-vertaling van Wils Huisman uit 1965. Die vertaling bevalt me nog steeds goed.
    Er zijn ook nieuwe vertalingen van Toergenjev gekomen. Ze vonden dat de vertalingen (uit 1957, meen ik) van Karel van het Reve niet meer in orde waren. Te ouderwets. ‘Geschieden’, dat begrijpen de mensen niet meer, dat moet ‘gebeuren’ worden, zal zo’n redacteur van zo’n uitgeverij wel geroepen hebben.
    Die hertaling van de Havelaar is natuurlijk ook een slecht idee.

    BeantwoordenVerwijderen